Hedef belirleme üzerine düşünmek, aslında yaşamı yönlendirme biçimimizi sorgulamaktır.

İngilizcede bu konuda en sık başvurulan araçlardan biri SMART modeli: Specific, Measurable, Actionable, Realistic, Time-bound. Başlangıçta yöneticiler ve şirketler için tasarlanan bu yaklaşım, zamanla kişisel gelişim ve koçluk alanına da yayıldı. Ancak kavramın kökenindeki rasyonel yönetim dili, bireysel dönüşüm süreçlerinde her zaman karşılığını bulamayabiliyor.

Tam da bu yüzden, SMART’ı birebir çevirmek yerine uyarlamak gerek. Ben de bu uyarlamayı DÖNGÜ Modeli olarak adlandırıyorum.

---

DÖNGÜ Modeli Nedir?

DÖNGÜ, hedeflerin doğrusal bir çizgide ilerlemediğini, aksine sürekli yeniden tanımlanan bir süreç olduğunu vurgular. Bir hedefe ulaşmak, çoğu zaman yeni bir farkındalık doğurur; bu farkındalık da yeni bir hedefi. Bu anlamda DÖNGÜ, hem bir hedef belirleme yöntemi hem de bir özdeğerlendirme pratiğidir.

Harf	Kavram	İngilizce Karşılığı
D	Detaylı	Specific
Ö	Ölçülebilir	Measurable
N	Nitelikli	Actionable
G	Gerçekçi	Realistic
Ü	Üç Zamanlı	Time-bound

---

Detaylı: Zihin Dökümüyle Başla

Hedef belirlemenin ilk adımı, düşüncelerini ve arzularını detaylı biçimde yazıya dökmek. Bunun için en etkili yöntemlerden biri zihin dökümü (İngilizcede brain dump dedikleri). Bir kâğıt kalem al ve hiçbir sıralama ya da sansür olmadan yazmaya başla:

• Hayatında değiştirmek istediğin şeyler neler?
• Aklında dönüp duran ama hep ertelediğin işler?
• Yapmak zorunda olup da enerjini tüketen sorumluluklar?
• “Bir gün” diye beklediğin hayaller?

Amaç, zihninde yankılanan sesi susturmak değil, onu görünür kılmak. Yazıya dökülen düşünceler artık dışsallaşır ve yönetilebilir hale gelir. Bu aşamada fikirleri sınıflandırmak ya da düzenlemek zorunda değilsin. Yeter ki aklını boşalt.

Şimdi ara verme zamanı. Biraz uzaklaş — bir yürüyüşe çık, film izle ya da ertesi güne kadar zihin dökümünü kenara kaldır. Hazır olduğunda yazdıklarına tekrar göz at ve onlardan bir harita oluştur: En acil olanları ayır, birbiriyle bağlantılı olanları bir araya getir ve bir harita oluştur. Bu harita hedeflerini belirlemede sana yol gösterecek.

Ölçülebilir: Hayali Somuta Çevir

Hayal kurmak, başlangıçtır ama harekete geçebilmek için ölçütlere ihtiyaç var. Hedefin ölçülebilir olmalı ki ilerlemeyi takip edebilesin.

“Ünlü olmak istiyorum.” → Belirsiz.
“Sosyal medyada tanınmak istiyorum.” → Biraz daha yakın.
“Instagram’da 5000 takipçiye ulaşmak istiyorum.” → Artık ölçülebilir.

Burada örnek olarak bir freelance çevirmen düşünelim. Diyelim ki hedefi şöyle:

“Yurt dışındaki yayınevlerine çeviri yaparak gelir elde etmek istiyorum.”

Bu hâliyle hâlâ soyut. Ölçülebilir hâle getirmek için şöyle düzenlenebilir:

“Üç ay içinde portföyümü hazırlayıp, beş yayınevine başvurmak istiyorum.”

Artık bu hedefin bir başlangıcı, bir sınırı ve bir ölçütü var.

Nitelikli: Neden İstediğini Bil

Bir hedefin sürdürülebilir olması, onun nitelikli olmasına bağlıdır. Yani yalnızca yapılabilir değil, anlamlı da olmalıdır.

Kendine şu soruyu sor:

“Bunu neden istiyorum?”

Freelance çevirmen örneğinde bu yanıt şöyle olabilir:

“Çünkü dilin anlam katmanlarını çözmek beni motive ediyor.”

İçsel motivasyonla beslenmeyen hedefler, genellikle kısa ömürlüdür. Nitelikli hedeflerse hem zihinsel hem duygusal bir bağ kurmanı sağlar. Bu bağ, seni eyleme taşır.

Gerçekçi: Kaynaklarını Tanı

Motivasyon önemlidir ama gerçeklik ondan da önemlidir. Elindeki zaman, kaynaklar ve koşullar dâhilinde olmayan hedefler, sadece suçluluk üretir.

Gerçekçi olmak, “küçük düşünmek” anlamına gelmez; tam tersine, gerçek koşulları bilip stratejik hareket etmek demektir.

“Haftada 10 çeviri teslim edeceğim” değil,
“Her hafta bir proje bitireceğim” demek, seni hem motive eder hem yıpratmaz.

Rafa kaldırdığın hedefler başarısızlık değil, geleceğe ertelenmiş planlardır. Unutma: Hedef belirlemek döngüseldir.

---

Üç Zamanlı: Takvimi Aç ve Plan Yap

Şimdi sıra zamanı çerçevelemekte. Her hedefin bir başlangıcı, süreci ve değerlendirme noktası olmalı. DÖNGÜ’nün “Ü” harfi bu yüzden Üç Zamanlı.

• Kısa vadede neye ulaşmak istiyorsun?
• Orta vadede neyi dönüştürmek istiyorsun?
• Uzun vadede nasıl bir yaşam kurmak istiyorsun?

Freelance çevirmen örneğine dönelim:

• Kısa vadede (1–3 ay): Portföy hazırlamak, başvurular yapmak.
• Orta vadede (6 ay): 3 düzenli müşteri kazanmak.
• Uzun vadede (1 yıl): Tam zamanlı gelir elde etmek.

Bu üçlü zaman planı, seni belirsizlikten çıkarır. Takvime işlediğin her adım, görünür bir ilerleme sağlar. Ve döngü yeniden başlar: değerlendir, düzenle, yeniden tanımla.

---

“İyi” ve “Kötü” Hedef Örnekleri

---

Hedef belirlemek bir liste yapmak değildir; kendinle dürüst bir diyalog kurmaktır. DÖNGÜ modeli, seni “başarmak” kelimesinin ötesine taşır — çünkü esas mesele, her döngüde biraz daha kendini tanımaktır.

Yaz, değerlendir, düzenle, yeniden başla.
Döngü budur.